Plan om gevangenen eerder vrij te laten vooral afgebrand door 'eigen' PVV.

Coalitiepartijen hebben moeite met het plan van staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie) om gevangenen in het uiterste geval twee weken eerder vrij te laten. Vooral de PVV zette de hakken in het zand wat betreft de noodmaatregel van 'haar' staatssecretaris.

De Tweede Kamer was woensdag eensgezind: het in uiterste gevallen tot twee weken eerder vrijlaten van gevangenen is geen goed idee.

Het "holt de rechtsstaat uit", zei Marieke Wijen-Nass (BBB). De straffen die rechters opleggen worden dan immers niet meer volledig uitgezeten. En dat doet volgens haar ook wat met de slachtoffers van deze misdrijven.

Toch ontstond woensdag alsnog flinke onenigheid in de Kamer tijdens het debat over de plannen van Coenradie. De staatssecretaris kondigde vrijdag maatregelen aan om het cellentekort zo goed mogelijk te kunnen beteugelen.

De staatssecretaris gaf aan niet veel andere opties meer te hebben. Het is namelijk "code zwart": door een combinatie van een tekort aan cellen en te weinig personeel is er nog maar amper plek in de Nederlandse gevangenissen.

Dat probleem zien veel Kamerleden ook. Maar als het gaat om het eerder vrijlaten van gevangenen zetten vooral PVV en VVD hun hakken in het zand.

PVV-Kamerlid Emiel van Dijk herhaalde de woorden die zijn voorman Geert Wilders eerder gebruikte: stop desnoods acht personen in een cel "en laat ze lekker staand slapen, maar laat ze niet eerder vrij".

Die woorden zorgden voor ongeloof in de Kamer. Want meende Van Dijk het echt dat het probleem opgelost kan worden door acht mensen in één cel te zetten? Joost Eerdmans (JA21) wees erop dat de opmerking van Van Dijk eigenlijk neerkomt op een "Auschwitz-methode".

Maar voor Van Dijk maakt het niet uit of gedetineerden "nu liggend of staand slapen". "Het principe is dat we met meerpersoonscellen moeten werken. Het maakt mij geen ene donder uit of het er twee, vier of acht zijn. Het moet zo vervelend mogelijk zijn voor de mensen, want er moet ook een afschrikwekkende werking van uitgaan."


Het inzetten op meerpersoonscellen was ook een van de maatregelen die Coenradie vrijdag aankondigde. Maar dat is de uiterste oplossing als het gaat om de problemen in de gevangenissen. Meer gevangenen op één cel kan zorgen voor onveilige omstandigheden voor gevangenen en personeel. Dat wil Coenradie absoluut niet.

Vanuit de Kamer kwam dan ook de vraag hoe de PVV daarvoor wil zorgen als ze desnoods acht mensen in één cel wil stoppen. "Gaat ú dan de deur van de cel openen, als u dit wil doen?", vroeg Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA) zich bijvoorbeeld af. Het antwoord van Van Dijk ("Ik werk daar niet, ik hoef dat niet te doen") zorgde voor hoongelach onder het gevangenispersoneel op de publieke tribune.

VVD-Kamerlid Ulysse Ellian riep de staatssecretaris op verder te kijken dan het mogelijk eerder vrijlaten van gevangenen. "Kunnen bepaalde locaties eerder klaargemaakt worden?" vroeg hij zich onder meer af.

Volgens Ellian zijn de gevolgen van het eerder op vrije voeten stellen van gedetineerden "wel iets groter" dan andere partijen in de Kamer denken. "Maak daar een andere keuze in", is dan ook zijn oproep aan Coenradie.

Ook bij BBB en NSC is het eerder vrijlaten van gevangenen allesbehalve een favoriete optie. BBB zei dat dit "heel gevoelig" ligt bij de partij en hoopt dat andere noodmaatregelen het gevangenisbestek al voldoende kunnen ontlasten.

Maar het is de vraag of dat gaat lukken. Coenradie noemde de mogelijk eerdere vrijlatingen een "uiterste pijnlijke maatregel" die ze "zo lang mogelijk heeft uitgesteld".

Aan zo'n vervroegde vrijlating heeft de staatssecretaris meerdere voorwaarden gehangen, onder meer over het soort misdrijf dat iemand heeft gepleegd. Daarbij is het een maatregel die elke twee weken wordt bekeken. "Het kan dus ook zo zijn dat het een aantal weken of maanden helemaal niet nodig is."