De Schaduwzijde van AI: Waarom Chatbots zoals ChatGPT niet voor iedereen zijn

Kunstmatige intelligentie wordt gepresenteerd als de grote helper van deze tijd: efficiënt, slim, altijd beschikbaar. Maar er is een kant van de medaille die zelden besproken wordt – een kant die ernstige gevolgen kan hebben voor mensen in een psychisch kwetsbare toestand.

Recent kwam ik in aanraking met een casus van een vrouw die, in haar eenzaamheid en psychische verwarring, het gesprek met ChatGPT begon te zien als iets groters: als een gesprek met God. Wat begon als een onschuldig, nieuwsgierig gebruik van technologie, ontspoorde al snel in een digitale vorm van religieuze psychose. Ze geloofde werkelijk dat het AI-systeem speciaal voor haar gecreëerd was, dat de antwoorden rechtstreeks uit het goddelijke voortkwamen. Het resulteerde in het verwerpen van familie, isolatie, slaapgebrek en uiteindelijk het verliezen van grip op de realiteit.

AI-systemen als ChatGPT zijn ontworpen om overtuigend menselijk te klinken. Dat is handig voor wie snel een tekst nodig heeft of helder advies zoekt. Maar voor wie worstelt met realiteitszin, kunnen diezelfde kwaliteiten funest zijn. De 'stem' van een chatbot klinkt vriendelijk, wijs, zelfs empathisch – en juist dat maakt het gevaarlijk voor mensen die houvast zoeken aan iets of iemand buiten zichzelf. Ze kunnen zich eraan vastklampen als aan een digitale reddingsboei, niet beseffend dat ze eigenlijk praten met een machine zonder bewustzijn, zonder geweten, zonder grenzen.

Het is daarom van cruciaal belang dat we erkennen dat deze technologie niet neutraal is. Ze kan verhelderen, maar ook verwarren. Ze kan begeleiden, maar ook misleiden. En vooral: ze kan iemand in een fragiele mentale staat ongewild richting een psychose sturen, juist omdat AI zo menselijk lijkt – maar het niet is.

AI hoort geen plaatsvervanger te worden voor menselijke connectie, therapie of spiritualiteit. Het is een hulpmiddel, geen heilige. Laten we blijven nadenken over de ethische implicaties, en vooral: waakzaam zijn voor wie extra bescherming nodig heeft.

#AIethiek #ChatGPT #psychischegezondheid #digitaleveiligheid #kunstmatigeintelligentie #mentalezorg #verantwoordtechnologiegebruik #AIrisicos #psychosepreventie #digitalegrenzen

Zorgwekkende stijging in dodelijke arbeidsongevallen

Het aantal dodelijke ongelukken op de werkvloer is opnieuw toegenomen, waarschuwt de Arbeidsinspectie. Veilig werken blijft van levensbelang — letterlijk. Meer aandacht en betere preventie zijn hard nodig.

#Werkveiligheid #Arbeidsongevallen #Preventie #LeefOmTeWerken
https://nos.nl/artikel/2575351-arbeidsinspectie-ziet-meer-dodelijke-ongelukken-op-het-werk

Rokers goedkoper voor de zorg? Korter leven, minder kosten

Uit onderzoek blijkt dat rokers gemiddeld minder zorgkosten maken dan niet-rokers. De reden? Ze leven korter en hebben daardoor minder jaren waarin dure zorg nodig is. Gezond, maar wrang detail in het debat over zorgkosten en leefstijl.

#zorgkosten #roken #gezondheid #preventie #zorgdebat
https://www.metronieuws.nl/lifestyle/fit-gezond/2025/06/roken-geld-gezondheid/

De Nederlandse regering zet nu zelf de Europese begrotingsregels opzij.

De coalitiepartijen hebben een compromis gesloten met premier Schoof over de Europese herbewapeningsplannen (ReArm) Schoof hoeft in Europa zijn steun niet in te trekken, maar moet bij uitbreiding van de plannen wel eerst langs de Kamer. Dat compromis leidde er ook toe dat alle coalitiepartijen steun gaven aan de motie-Eerdmans, waarin de regering verzocht wordt “zich actief te verzetten tegen eurobonds en strikt toe te zien op de naleving van de Europese begrotingsregels”. Ik richt me hier op het tweede deel van de motie, over de begrotingsregels. Daarover had Pieter Omtzigt eerder ook al een motie ingediend. Onderdeel van ReArm is namelijk het activeren van de ontsnappingsclausule die in de begrotingsregels staat, zodat EU-lidstaten meer kunnen uitgeven aan defensie. Het verzet hiertegen van de coalitie is opmerkelijk, omdat ze zelf ook lak heeft aan die begrotingsregels.

Dat zit zo. In april 2024 zijn – na lange onderhandelingen – de nieuwe Europese begrotingsregels van kracht geworden. De begrotingsregels bestaan uit een preventieve en een correctieve fase. In de preventieve fase moeten de lidstaten in overleg met de Commissie een vierjarig begrotingspad maken (een plan voor de houdbaarheid van de nationale begroting). Het pad moet worden goedgekeurd door de Raad van de Europese Unie. Als een land in de jaren daarna te veel afwijkt van het afgesproken pad dan komt het in de correctieve fase terecht. In deze fase kan de Raad van Ministers boetes opleggen, tenminste als het land geen maatregelen neemt tegen een te hoog begrotingstekort, waarbij alles hoger dan 3% wordt gezien als ’te hoog’.

In het verleden was de Raad van Ministers huiverig om de begrotingsregels streng toe te passen. Er is dan ook nog nooit een boete opgelegd. De hoop was dat met het gebruik van een meerjarenplan voor de begroting, opgesteld door de lidstaat in overleg met de Commissie, de druk op de correctieve fase zou verminderen.

Afgelopen najaar gaf minister van Financiën Heinen echter aan dat Nederland zich niets aan zou trekken van de preventieve fase. Het pad dat de Commissie voorstelde (waarmee Nederland onder de 3% zou blijven) is onverenigbaar met de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord. Minister Heinen diende daarom een pad in waarvan hij wist dat het zou worden afgekeurd door de Raad. In januari wees de Raad het voorstel van Heinen af en stelde een alternatief pad vast. Nu al is duidelijk dat Nederland daarvan in de komende jaren zal afwijken. Volgens Heinen is dat echter geen probleem: Nederland krijgt toch geen boete in de correctieve fase. De regering zoekt dus meteen de zwakke plek op van de nieuwe regels. In het buitenland leidde dit tot verontwaardiging: het zuinige Nederland, dat met zoveel arrogantie andere landen de les leest over begrotingspolitiek, blaast nu de regels op die het zelf zo graag wilde?

Een van de redenen waarom Nederland niet kan voldoen aan het pad voor de komende jaren, is de stijging van defensie-uitgaven. Onder het hoofdlijnenakkoord stijgen die structureel met 2,4 miljard euro op jaarbasis, met daarnaast nog een aankondiging uit november 2024 om de uitgaven voor defensie verder te verhogen. Kortom, Nederland zet zelf de Europese begrotingsregels opzij, onder andere om meer te kunnen investeren in defensie.

Overigens valt er een hoop af te dingen op de begrotingsregels. Die zijn verre van perfect, aangezien daarin weinig rekening wordt gehouden met de kwaliteit van de begroting en de positieve effecten van overheidsinvesteringen (zie ook mijn eerdere stuk op de MI-site). Ook zijn er vraagtekens te zetten bij de manier waarop de Commissie nu de ontsnappingsclausule wil inzetten: zo is niet duidelijk of kan worden opgelegd dat de extra begrotingsruimte wordt ingezet voor defensie. Ook moet de vraag worden gesteld of het verstandig is dat landen die al een hoge schuldenlast hebben veel gaan lenen om te investeren in defensie. De zorgen over hoge schulden zijn niet helemaal onterecht. Maar wie die discussie op Europees niveau wil voeren, moet wel geloofwaardig zijn.

En juist daar wringt het: als de Nederlandse regering zelf de regels negeert, verliest ze haar gezag om anderen financiële discipline op te leggen. Wellicht geven de onderhandelingen over de voorjaarsnota aanleiding om in Den Haag tot een meer coherente visie te komen op de Europese begrotingsregels.